Գոյություն ունեն Բայդենյան, Պուտինյան և Նիկոլյան ժողովրդավարություններ. «Հրապարակ»
«Հրապարակը» գրում է.
«Հրապարակի» զրուցակիցն իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, ԵՊՀ սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի վարիչ Վարդան Այվազյանն է:
- ՀՀ վարչապետը զօրուգիշեր հայտարարում է, թե Հայաստանը ժողովրդավարության բաստիոն է, սակայն մենք գրեթե ամեն օր ականատես ենք լինում, թե ոստիկանները խաղաղ ակցիա իրականացնող քաղաքացիների նկատմամբ ինչպիսի բիրտ ուժ են կիրառում: Արդյո՞ք Հայաստանը ժողովրդավարության բաստիոն է:
- Այսօր աշխարհում առհասարակ սահմանված չէ, թե ինչ է իրենից ներկայացնում ժողովրդավարությունը, այդ պատճառով էլ գոյություն ունեն բայդենյան, պուտինյան եւ նիկոլյան ժողովրդավարություններ: Վարչապետի ասած «ժողովրդավարության բաստիոնը» լուրջ չպետք է ընդունենք, որովհետեւ դա խիստ սուբյեկտիվ գնահատական է: Նույնն է, թե մի շատ տգեղ ու այլանդակ օրիորդ իր դոշից կախի «միսս տիեզերք» գեղեցկության տիտղոսը: Չի կարող վարչապետի խիստ սուբյեկտիվ ընկալումը հասարակության համար չափանիշ լինել: Ինչ վերաբերում է ոստիկանների կողմից բիրտ ուժի կիրառմանը, ապա դա մեր իրականության մեջ նորություն չէ: Միշտ էլ ոստիկանները բիրտ ուժ կիրառել են, քանի որ Հայաստանում անկախության շրջանից ի վեր իշխանությունները երբեք ինստիտուցիոնալ բնույթ չեն կրել, այլ եղել են խիստ անձնական բնույթի: Եթե իշխանություններն ինստիտուցիոնալ լինեին, ոստիկաններն էլ կպաշտպանեին պետականությունն ու պետությունը, այլ ոչ թե ինչ-որ մեկի անձնական շահը, բայց այսօր ոստիկաններն ի՞նչ են անում՝ պաշտպանում են Նիկոլ Փաշինյանի անձնական անվտանգությունը: Ես՝ որպես մասնագետ, այս ամենից, անկեղծ ասած, չեմ զարմանում, սա խոսում է այն մասին, որ ամբողջ պետական համակարգը, ոստիկանությունից սկսած, գտնվում է սահմանադրաիրավական կարգավորման տրամաբանությունից դուրս: Հենց սա էլ այսօր Հայաստանում տիրող իրավիճակի պատճառն է:
- Կարելի է՞ ասել, որ ժողովրդավարության անվան տակ գործում է ավտորիտար ռեժիմ: Իսկ միջազգային հանրությունն ինչպե՞ս է ընկալում մեզանում առկա կեղծ ժողովրդավարությունը, մարդու իրավունքների խնդիրը:
- Նախ, որ ասում ենք՝ մարդու իրավունք, պետք է հասկանանք, թե ինչ ասել է մարդ եւ ինչպիսի իրավունքներ ունի մարդը: ՀՀ սահմանադրության 3-րդ հոդվածում ասվում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունում մարդը, նրա իրավունքները եւ արժանապատվությունը բարձրագույն արժեք են: Բարձրագույն արժեքի ծագումնաբանությունը գալիս է նրանից, որ մարդն ունի աստվածային ծագում, սակայն մեր իրականության մեջ, քանի որ ժողովրդավարությունն էլ է կեղծ, իշխանությունները մարդուն չեն ընկալում որպես աստվածային ծագումնաբանություն ունեցող անհատականություն, այլ վարվում են այնպես, ինչպես կվարվեին մի սովորական կենդանու հետ: Բնականաբար, այս համատեքստում մարդու իրավունքները Հայաստանում ոչ մի արժեք չունեն, իսկ միջազգային հանրությունը դա շատ լավ տեսնում է եւ մեր իշխանություններին, որպես այդպիսին, լուրջ չի վերաբերվում: Մյուս կողմից էլ ասեմ, որ, այսպես ասած, զարգացած եվրոպական երկրներում եւս խախտվում են մարդու իրավունքները, չնայած նրանք իրենց հռչակել են ժողովրդավարության ջատագովներ, սակայն մարդու իրավունքները ստորադասված են առօրյա շահերին: Թերեւս հենց սա է պատճառը, որ Հայաստանի գործող իշխանությունների կողմից իրականացվող վայրագություններին սատարում են եւ որեւէ քննադատության չեն արժանացնում: Աշխարհի մակարդակով մարդու իրավունքներն ամեն օր բռնաբարվում են ու ոտնահարվում: Այսինքն` Նիկոլ Փաշինյանը, իր իշխանության հետ միասին, բացառություն չէ: Մարդու իրավունքները ոտնահարվում են ամենուր: Նրանց կողմից հռչակված ժողովրդավարությունը զուտ դեմագոգություն է:
- Վերջին մեկ ամսվա ընթացքում Հայաստանը քաղբանտարկյալների ռեկորդ է սահմանել: Սա ինչի՞ արդյունք է:
- Ձերբակալվեցին կշիռ ունեցող հասարակական-քաղաքական գործիչներ, սա փաստացի ռեժիմի տրամաբանական դրսեւորումն է: Այսինքն` վարչապետի «ժողովրդավարության բաստիոնը» Հայաստանում երբեք չի կարող հաստատել իրական ժողովրդավարություն: Քաղբանտարկյալների առկայությունը խոսում է գործող դեմագոգ համակարգի անտրամաբանականության մասին:
- Դուք կարծես ընդդիմադիր հայացքներ ունեք: Մասնակցո՞ւմ եք դիմադրության շարժման ակցիաներին:
- Ես ընդդիմադիր չեմ, պարզապես ունեմ օբյեկտիվ տեսակետներ: Ակցիաներին երբեմն մասնակցում եմ, շփվում եմ շատ լավ մարդկանց հետ:
- Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք ընդդիմությունից:
- Շարժումից ակնկալիքներ չունեմ, գիտե՞ք ինչու, որովհետեւ այդ շարժման գործընթացը բավականին քաղաքակիրթ շրջանակների մեջ է, իսկ քաղաքակիրթ ճանապարհով այս իշխանություններին հեռացնել չի լինի: Քանի որ դիմադրության շարժումը քաղաքակրթության եւ օրենքի շրջանակներում է, այդ պատճառով էլ ես առանձնապես ակնկալիքներ չունեմ:
- Իսկ ոչ քաղաքակիրթ ի՞նչ ճանապարհներ եք պատկերացնում:
- Ոչ քաղաքակիրթի խնդիրը չէ այստեղ: Ժամանակին, օրինակ, ԱՄՆ-ի անկախության հռչակագրում խոսվեց, որ ժողովուրդն իրավունք ունի ապստամբության դիմել, եթե իշխանությունը վերցրել են իր ձեռքից: Քանի որ մեր Սահմանադրության մեջ նման կառուցակարգեր չկան, բնականաբար, նման վարքագիծը կարող է դիտարկվել զանգվածային անկարգություն: Ինքս չեմ տեսնում կոնկրետ ուղի:
- Վերջերս պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանը խոսեց զինված ուժերում հնարավոր փոփոխությունների մասին, օրենքը կարող է փոխվել, ԶՈՒ ԳՇ պետը կարող է դառնալ նախարարի առաջին տեղակալ: Նման փոփոխությունները չե՞ն հակասում ՀՀ գործող Սահմանադրությանը:
- Սահմանադրությանը հակասող կետեր կան։ Եթե մենք գործ ունենք նախարարի առաջին տեղակալի հետ, ապա գործ ունենք ուղղահայաց ենթակայության հետ, մինչդեռ Սահմանադրությունը նշում է, որ պատերազմական իրողության ժամանակ զինված ուժերի ֆունկցիան անցնում է ԳՇ պետին: Այսինքն` ԳՇ պետը խաղաղ պայմաններում ենթարկվում է նախարարին, սակայն պատերազմի ժամանակ` ոչ: Այդ փոփոխությունն ունի Սահմանադրության հետ մի շարք խնդիրներ:
Մանրամասները՝ «Հրապարակ» օրաթերթի այսօրվա համարում
