Պատերազմն Ուկրաինայում անսպասելիորեն Կանադային վերադարձրեց համաշխարհային քաղաքականության առաջին պլան

ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարն այցելել է Կանադայի ռազմաօդային ուժերի բազա և հայտարարություններ արել Արկտիկայում Ռուսաստանի գործողությունների մասին։ Փորձագետները չեն բացառում Ռուսաստանի Դաշնության և Արևմուտքի միջև առճակատման սրման վտանգը նաև Արկտիկայում։ 

Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոյի համար անցած շաբաթը Եվրոպայից խորհրդանշական այցելությունների ժամանակ էր: Նախ այցելեց Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը՝ փոխկանցլեր Ռոբերտ Հաբեկի և գերմանական բիզնես էլիտայի ներկայացուցիչների ուղեկցությամբ։ Ելույթ ունենալով Մոնրեալում՝ Գերմանիայի կառավարության ղեկավարը, ի ուրախություն ներկաների, նշել է, որ Կանադան ոչ միայն ունի բոլոր օգտակար հանածոները, որոնք ունի նաև Ռուսաստանը, այլ դրանցից բացի՝ ժողովրդավարություն և գրավիչ ներդրումային միջավայր։

Եվ ընդամենը մի քանի օր անց այցով Կանադա ժամանեց ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Սթոլթենբերգը, ում հետ Թրյուդոն գնաց Ալբերտայում գտնվող Կանադայի ռազմաօդային ուժերի բազա։ Այնտեղ Սթոլթենբերգն ասել է, որ Արկտիկայում ռուսական հավակնությունները ռազմավարական մարտահրավեր են ՆԱՏՕ-ի համար, և, որ տարածաշրջանում ռուսական ռազմական ներկայության ուժեղացման ֆոնին աճում է դրա նշանակությունը Հյուսիսատլանտյան դաշինքի համար։

Այսպիսով, ուկրաինական պատերազմն անսպասելիորեն Կանադային վերադարձրեց համաշխարհային քաղաքականության առաջին պլան՝ ինչպես էներգակիրների մատակարարումների, այնպես էլ պաշտպանության հարցերում։

Ուկրաինական պատերազմի արձագանքը հեռավոր Հյուսիսում

Ռուսական հատուկ գործողությունը Ուկրաինայում ստիպել է Օտտավայի կառավարությանը վերահաստատել իր բյուջետային քաղաքականությունը: Հունիսին Կանադայի իշխանությունները հայտարարեցին մոտ 4,9 միլիարդ կանադական դոլար (մոտ 3,8 միլիարդ ԱՄՆ դոլար) ներդնելու պլանների մասին՝ առաջիկա վեց տարիների ընթացքում NORAD համակարգը Հյուսիսային Ամերիկայի օդատիեզերական պաշտպանության միացյալ հրամանատարությունը արդիականացնելու համար: Իսկ ինքը՝ Սթոլթենբերգը, վերադառնալով Կանադայից, գերմանական Welt am Sonntag թերթին տված հարցազրույցում ասել է, որ հաշվի առնելով Ռուսաստանի հնարավոր նոր սպառնալիքները՝ ՆԱՏՕ-ն մտադիր է ընդլայնել իր գործունեությունը Արկտիկայի տարածաշրջանում։

«Ռուսաստանն Արկտիկայի տարածքում» հետազոտության համահեղինակ Գորան Սվիստեկը նշում է, որ ցանկացած պետության համար նորմալ է սեփական տարածքը պաշտպանելու ցանկությունը։ Բայց մյուս կողմից, նրա համոզմամբ, ուշադրություն է գրավում ռազմականացման շրջանակը, Ռուսաստանը կարծես թե ձգտում է հնարավորինս ընդլայնել իր ազդեցության գոտին և ապահովել իր համար բարենպաստ մեկնարկային դիրքեր այն ժամանակ, երբ հավերժական սառույցի հալեցման պատճառով, հնարավոր է դառնում հանքարդյունաբերությունը տարածաշրջանում.
«Անձամբ ես կարծում եմ, որ Արկտիկան կարող է դառնալ ուկրաինական հակամարտության սրման վայր, - ավելացնում է փորձագետը։ - Տարածաշրջանի ռազմականացման և շահերի բախման պատճառով այնտեղ հնարավոր են ռազմական բախումներ, ընդ որում՝ դրանք կարող են լինել պայմանավորված է ոչ թե գիտակցված գործողություններով, այլ մարդկային սխալներով և հակառակ կողմի գործողությունների թյուրիմացությամբ»: 

 

Փորձագետ. Լարվածության պատճառը Ռուսաստանի գործողություններն են Ուկրաինայում, այլ ոչ թե Արկտիկայում

Բոննի համալսարանի աշխարհաքաղաքականության և անվտանգության փորձագետ Յոահիմ Վեբերը կարծում է, որ ՆԱՏՕ-ն վերջին տարիներին անտեսել է իրավիճակը Արկտիկայում, մինչդեռ Ռուսաստանն այնտեղ իր ռազմական ներկայությունն է զարգացնում: Միևնույն ժամանակ, նա ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ Արկտիկան ամենևին էլ լարվածության աղբյուր չէ: Ճիշտ է լարվածության պատճառը Ուկրաինայի իրադարձություններն են, որոնք ստվեր են գցում, այդ թվում՝ Հեռավոր Հյուսիսում»:

«Սա Չինաստանն է», - բացատրում է Յոահիմ Վեբերը: Եվ չնայած ՉԺՀ-ն չունի արկտիկական առափնյա գիծ և ինքը գտնվում է տարածաշրջանից հազարավոր մղոն հեռավորության վրա, այս երկիրն ինքն իրեն համարում է արկտիկական տերություն և միևնույն ժամանակ ունի հսկայական տնտեսական և ռազմական ռեսուրսներ. «Իսկ Արկտիկայում չինացիների մասին կլսենք», - կանխատեսում է գերմանացի փորձագետը։

 

Արկտիկայի դերը Ռուսաստանի տնտեսության համար

Ինչպես գրում 1 Science and Politics Foundation-ի անցյալ տարվա հետազոտության հեղինակը, ի տարբերություն Միացյալ Նահանգների, որտեղ Ալյասկան միակ արկտիկական շրջանն է, Արկտիկան կարևոր է Ռուսաստանի համար և՛ տնտեսության, և' աշխարհառազմավարական դիրքի տեսանկյունից ։

Իսկ Ռուսաստանի իշխանությունների հետաքրքրությունը տարածաշրջանում միանգամայն հասկանալի է։ Ինչպես ընդգծվում է նույն ուսումնասիրության մեջ, ռուսական գազի մոտ 90 տոկոսը և նավթի մոտ 60 տոկոսն արդյունահանվում են Արկտիկայի տարածքից: Այնտեղ է գտնվում նաև ռուսական նավթի և գազի հանքավայրերի ծավալի մոտ երկու երրորդը։ Փորձագետների կարծիքով, մինչև 2035 թվականը ածխաջրածինների մոտ 60 տոկոսը կարտադրվի Արկտիկայի տարածքում գտնվող հանքավայրերում:

 

Ռեբեկա Հովհաննիսյան